Zonnepanelen uitschakelen bij negatieve stroomprijs met Home Assistant

Wanneer je gebruik maakt van een dynamisch energiecontract en zonnepanelen eigenaar bent is het soms niet meer voordelig om stroom terug te leveren aan het stroomnet. Wanneer de energieprijs negatief is, dus onder de €0 zakt, moet je betalen om terug te leveren. Dat willen we natuurlijk niet en om dat te voorkomen kun je de zonnepanelen uitschakelen. Het mooiste is dat om automatisch te doen met Home Assistant zodat je er geen omkijken naar hebt. In een eerder artikel schreef ik al hoe je de dynamische prijzen binnen kunt halen in Home Assistant, hier lees je hoe je je zonnepanelen uitschakelt (en weer inschakelt) om terugleverkosten te voorkomen.

Zonnepanelen uitschakelen via een API

Mijn zonnepanelen installatie is gebaseerd op het Enphase system en bestaat uit een Envoy Metered, Q relais en de IQ8 micro-omvormers. Je kunt alle onderdelen mooi uitlezen met Home Assistant door het toe te voegen via de officiële Enphase integratie. Een nadeel van de officiële Enphase integratie is dat er geen knop is om de productie van de zonnepanelen installatie uit te schakelen.

Gelukkig heeft de Home Assistant Community een uitgebreide integratie gemaakt waar wel een schakelaar beschikbaar is om de teruglevering te stoppen. Je kunt deze toevoegen via HACS.

Enphase Envoy (installer) toevoegen aan Home Assistant

Download en installeer via HACS de Enphase Envoy (installer) integratie handmatig of via onderstaande knop:

Na downloaden en installeren herstart je Home Assistant en kun je aan de slag. Voeg de integratie toe Home Assistant.

Om de extra functionaliteit van de integratie te kunnen gebruiken heb je een zogeheten DIY installer account nodig. Dit kan je huidige Enlighten account zijn, je kunt je account omzetten via Enphase support. Je kunt hiervoor betalen of je doet de gratis cursus “Enphase Solar PV-Certificering” via de Enphase Academy.

Wanneer jouw account een DIY installer account is, vul je de gevraagde informatie in in de velden. Bij host vul je ip-adres in van je Envoy, het serienummer kun je vinden op de envoy zelf en als laatste voer je de gebruikersnaam en wachtwoord in van je Enlighten account.

De integratie maakt verbinding met de Envoy en alle entiteiten worden toegevoegd. Mijn systeem met 8 zonnepanelen maakt 10 apparaten met ruim 100 entiteiten aan.

Wanneer is het voordelig om de zonnepanelen uit te schakelen?

Wanneer het voordelig is om je zonnepanelen uit te schakelen is afhankelijk hoe je het financieel bekijkt. Je kunt het namelijk op korte of lange (jaarbasis) termijn bekijken, zolang de salderingregeling nog geldt. Let wel op dat ik in onderstaande voorbeelden ervan uit ga dat je op jaarbasis minder stroom teruglevert dan verbruikt en van een dynamisch energiecontract van Frank Energie. Frank energie rekent voor teruglevering en verbruik en andere inkoopvergoeding.

• Inkoopvergoeding Frank Energie verbruik €0.0182/kWh
• Inkoopvergoeding Frank Energie teruglevering -€0.0127/kWh

1. Op korte termijn (per uur)
   Als de marktprijs onder de +0.0127 €/kWh duikt, krijg je een negatieve vergoeding voor je stroom. Dat betekent dat je moet betalen om je stroom te verkopen aan het net. In dit geval lijkt het voordeliger om je zonnepanelen uit te schakelen, want je voorkomt dat je geld kwijt bent aan het afstaan van stroom. Maar lees vooral ook punt 2 zolang de salderingregeling nog van kracht is tot 2027.
2. Op lange termijn (einde van het jaar, met saldering)
   De energiebelasting over afgenomen stroom (€0,1229/kWh in 2025) wordt  weggestreept tegen de teruggeleverde stroom. Als je op het moment van negatieve prijzen je zonnepanelen uitzet, lever je in totaal per jaar minder terug, waardoor je uiteindelijk meer netto verbruik overhoudt. Dit betekent dat je over die extra netto verbruikte kWh’s de volle energiebelasting betaalt.

Een voorbeeld

Stel dat je 1 kWh teruglevert bij een marktprijs van -€0,02/kWh. Je betaalt dan €0,0327 om die kWh terug te leveren. (marktprijs en de  inkoopvergoeding van je leverancier, 1,27 cent in het geval van Frank Energie)

Als je dus je panelen uitzet, je dus niet teruglevert, geen terugleverkosten betaald en diezelfde kWh van het net moet afnemen, betaal je de volle energiebelasting van €0,1229/kWh.

Vergelijking

Bij terugleveren (negatieve prijs, zonnepanelen aan) betaal je 3,27 cent per kWh. Maar je krijgt daarover wel je energiebelasting terug, dus netto levert die kWh je €0,0902 op.

Bij niet terugleveren betaal je – 0.02+0.0182+0,1229= €0,1211 cent per kWh.

Dus zelfs als je betaalt voor teruglevering bij een negatieve marktprijs, is dit bedrag nog steeds veel lager dan de 12 cent energiebelasting die je over extra afname zou moeten betalen.

Conclusie: Wanneer zonnepanelen uitschakelen?

• Op korte termijn: Zet ze uit zodra de marktprijs onder de 0.0127 cent/kWh daalt om directe kosten te voorkomen of als de salderingregeling is vervallen.
• Op lange termijn (op basis van de jaarafrekening & saldering): Laat ze aan, tenzij de marktprijs onder -12 cent/kWh duikt. Pas dan is het goedkoper om je panelen tijdelijk uit te zetten om saldering van energiebelasting niet mis te lopen.

Gelukkig komen zulke extreem negatieve prijzen (onder -12 cent/kWh) bijna nooit voor. Dus in de praktijk is het laten draaien van je panelen financieel beter, behalve bij héél diepe negatieve prijzen.

Automatisch de zonnepanelen in- en uitschakelen bij negatieve prijzen

Om de zonnepanelen automatisch uit te schakelen door Home Assistant heb ik een automation gemaakt. Home Assistant schakelt je zonnepanelen uit als de  stroomprijs negatief is in combinatie met teruglevering voor een periode van bijvoorbeeld 10 minuten. Het kan natuurijk zo zijn dat je wel opwekt, maar niet teruglevert omdat je de stroom in je huis verbruikt. Bijvoorbeeld omdat je vaatwasser, wasmachine, droger aanstaat of je elektrische auto oplaadt. Daarom controleer ik of er voor een minimale periode teruglevering is.

Effecten van de automation op de energierekening

Toen deze automation nog niet ingesteld was, en ik de panelen nog handmatig in- en uitschakelde, is het voorgekomen dat ik terugleverkosten moest betalen. Een voorbeeld hieronder van de Frank Energie app.

Je ziet om 12:00 de teruglevering naar positieve prijzen stijgen, dat betekend dat ik moet betalen om de stroom terug te leveren. Rond 13:00 kreeg ik dit door en heb ik handmatig de panelen uitgeschakeld. Je ziet hierna 3 uren geen teruglevering meer. Daarna is de prijs weer gestegen en werd het weer rendabel om terug te leveren.

Onderstaand een voorbeeld dat het rendabel was om stroom te verbruiken rond 14:00 ’s middags, en de zonnepanelen uit te schakelen.

Een volle dag met mooi weer en hoge energieprijzen, dat levert dan wat op.

Als je de panelen uitschakelt zie je op de korte termijn geen kosten in dit overzicht in de app, maar op de lange termijn loop je dus besparing op de energiebelasting mis. Daarom schakel ik de panelen nu alleen nog uit als de stroomprijs lager is dan -€0,1229.

Verhogen eigen gebruik

Wat je sowieso kunt doen om je teruglevering en terugleverkosten te voorkomen is het verhogen van je eigen verbruik tijdens de zonnige uren. Je eigen verbruik in huis wordt eerst van je opwek van de zonnepanelen afgetrokken, dus dat lever je niet terug en betaal je niet voor! Zet je vaatwasser, droger, wasmachine aan of laad je elektrische auto op.

Een nieuwe optie in dit rijtje is een thuisaccu. Ik heb er inmiddels 1 gekocht en ben er volop mee aan het testen. Hierover kun je binnenkort nieuw artikel vinden. Wat zou jij willen weten over een thuisaccu?